کنترل کیفیت (Quality Control)
کنترل کیفیت یا QC را می توان کاراگاهی دانست که نه تنها به دنبال عیوب در محصولات و خدمات یک کارخانه می گردد، بلکه به دنبال سر منشا و دلیل رخ دادن این عیوب نیز هست. کاراگاه کنترل کیفی باید روش ها و اقدامات جلوگیری از این عیوب را نیز ارائه دهد. وی در حقیقت در جستجوی کیفیت مناسب است. اما سوال این است: کیفیت چیست؟
یفیت واژه ای نسبی است و در اینجا عبارت است از کارکرد محصول طبق تعهداتی که توسط تولیدکننده یا فروشنده به خریدار داده شده است. وظیفه‌ی اصلی کنترل کیفیت، اطمینان از کیفیت کالا یا خدمات و تطابق آن با معیارها و استانداردهای مربوطه عمدتا به وسیله‌ی امتحان و آزمایش است. بدین ترتیب که اگر محصول با استانداردهای کیفی مطابقت نکند، معیوب حساب شده و از چرخه‌ی تولید و خدمات خارج می شود. کنترل کیفی یک جزء جدایی ناپذیر هر نوع تجارتی است و نیاز به استراتژی، اختصاص زمان و هزینه، و تعهد به کیفیت مطلوب دارد.
7 ابزار اولیه برای سنجش کیفیت وجود دارد: برای تضمین کیفیت هفت ابزار اولیه وجود دارد. یک یا چند ابزار از این ها برای تحلیل کامل محصول استفاده می شوند. دانستن اینکه کدام روش و چگونه استفاده شود برای کنترل کیفیت الزامیست. این هفت ابزار عبارتند از:
- چک لیست ها (Checklists): جهت اطمینان از برآوردن تمامی موارد مورد نیاز برای بررسی کنترل کیفیت.
- نمودار استخوان ماهی (Fishbone): جهت تعیین دلیل یک عیب خاص، چه در ماده، دستگاه، روش، و چه در نیروی انسانی.
- چارت کنترل (Control Chart): بررسی تغییرات فرایند در طول زمان با استفاده از کنترل‌گرها.
- طبقه بندی (Stratification): با این روش، به جای کلی نگری، اطلاعات طوری جداسازی می شوند که الگوها و زمینه های معیوب خاص قابل تشخیص باشند.
- چارت پارتو (Pareto Chart): یک چارت میله ای است برای تحلیل بصری مسائل و دلایل برای تمرکز روی مسائل بزرگتر.
- هیستوگرام (Histogram): نمودار رایج میله ای است برای نمایش اینکه عیوب چند گاه یک بار رخ می دهند.
- جدول پراکندگی (Scatter Diagram): ترسیم داده ها در یک مختصات دو محوره که روابط بین متغیرها را نشان می دهد.
